Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2007

Θεοδόσης Βολκώφ - Ο Δαίμονας (α μέρος - απόσπασμα)

Εγώ που το κορμί σου αποθεώνω,
πέλμα κι αστράγαλο, μηρούς, κεφάλι,
σπόνδυλο σπόνδυλο που χαρακώνω
την πλάτη με τα δόντια και μ' ατσάλι,

λαιμό που μου αφήνεται σε φόνο,
κοιλιά και στήθος σε σπασμό και πάλη,
με τα φτερά μου σ' αγκαλιάζω μόνο
και σε τυλίγω από παντού θρύλων αιθάλη.

Βαθύ που απ' το λαιμό αρχίζει αυλάκι,
το χέρι μου που βίαιο σε διαβάζει,
- εγώ της Γης ο λύκος κι όλ' οι δράκοι -

των ώμων που αδράχνω άγριο ρίγος,
το βάρος μου σού δίνω που σπαράζει
και νόημα καινούργιο, θείο σφρίγος!


© Θεοδόσης Βολκώφ
http://theodosisvolkof.blogspot.com/

Η άποψη του Πετεφρή:
Σονέτο, με κλασική δορά, αλλα με κάποια παραλλαγή: συνήθως οι δύο πρώτοι στίχοι των τριστίχων ομοιοκαταληκτούν, και στην απόλυτα σφιχτή μορφή, υπάρχει πλήρης αντιστοιχία στις καταλήξεις και στα δύο τρίστιχα. Εκφραστικά, υπάρχουν μερικά «ζορίσματα» στις λέξεις που επιλέγονται. Φυσικό. Ας πούμε θα έβαζα «λαιμό που παραδίνεται σε φόνο», ή «και σε τυλίγει από παντού θρύλων αιθάλη» αφού η αιθάλη δεν παραπέμπει σε λατρευτική προσομοίωση. Εδώ έχουμε ένα χαρακτηριστικό που ενίοτε παρασύρει έναν τεχνίτη: με το πέρασμα των στίχων, η επιμονή του στιχουργού χάνεται ,καθώς βιάζεται να δεί το αποτέλεσμα. «Το χέρι μου που βίαιο σε διαβάζει» πλησιάζει στην χασμωδία, ο λύκος δεν έχει φτερά, ο δαίμων βεβαίως, αλλα και ο δράκος. Χασμωδία και στο «των ώμων που αδράχνω άγριο ρίγος» που εντούτοις σώζεται με σοφή απαγγελία. Ο τελευταίος στίχος προσωπικά μου φαίνεται χαώδης, αλλα μπορεί να λαθεύω.
Είναι γενικά καλή προσπάθεια και με ελκύει η επιμονή του επί του αντικειμένου, ήτοι ενός διαμελισμένου σώματος της ηγερίας του ποιητή. Εχει μιά καλώς αποδιδόμενη μανία. Παραδόξως, δεν έχει κάτι σύνηθες στα σονέτα, την νοηματική αντιστροφή που αρχίζει με το πρώτο τρίστιχο- η μοναδική ευκαιρία του ποιητή να «ζωντανέψει» τον υπνωτικό ενδεκασύλλαβο που σπανίως κρατάει το ενδιαφέρον.
Οι ρίμες επίσης δεν είναι ευρηματικές. Ηταν μεγάλη υπόθεση γιά τους τεχνίτες του σονέτου να ριμάρουν ουσιαστικό με ρήμα, επίρρημα με ρήμα, να αποφύγουν κατά το δυνατόν τα ουσιαστικά, επειδή τα θεωρούσαν καταστατικές ευκολίες. Αλλά φαντάζομαι πως άν επιμείνετε στο είδος, θα διαπρέψετε και σε αυτό.
Καθώς έχω κοιτάξει άλλα κείμενά σας, πρίν δώ το κείμενό σας το πρωί, νομίζω ότι κάθε είδους στιχική, θα σας βοηθήσει πάρα πολύ στον έλλογο βίο σας. Θα έλεγα να δουλέψετε και κομμάτια με αρχαία ή μεσαιωνική μετρική.
Με το καλό, να μετατρέψετε την μανιέρα σε ματιέρα. Διατηρώ αμέριστο σεβασμό και συμπάθεια προς κάθε τύπο άσκησης. Σας ευχαριστώ.


Η Άποψη του Μίχου
Άφησα πρώτο τον Πετεφρή, γιατί τυχαίνει να γνωρίζω λίγο προσωπικά το Θεοδόση. Έτσι έδω θα έχουμε το πρόσθετο στοιχείο να κάνουμε παρατηρήσεις σε γνωστό μας πρόσωπο. Ο Πετεφρής έδοσε κάποια τεχνικά ζητούμενα στο σονέτο. Είμαι σίγουρος ότι ο Θεοδόσης θα ξεσκονίσει τη βιβλιογραφία της τεχνικής του σονέτου...έχω κάτι δυσεύρετα και θα είναι στη διάθεσή του. Εγώ θα είμαι πιο αυστηρός. Το ποίημα είναι βαρύ και θολώνει κάποτε το νόημά του. Μοιάζει με ποεζιπούρικο σονέτο παρμένο από το βαρύ βηματισμό του Ερωτικού Λόγου και της Στέρνας. Κι αυτό γίνεται γιατί ο Θεοδόσης έχει έγνοια ακόμη για να του βγεί τεχνικά και το βαραίνει. Τα έχουμε πει και κατ' ιδίαν, και από το Θεοδόση απαιτώ το μέγιστο. Κανένα "έλεος"σε νέο ποιητή. Τα θέλω όλα. Και την ιδιοφωνία... Το πρόβλημα με τους σονετογράφους, εννοώ την ομάδα που επανέφερε τον ισόμετρο στίχο, είναι ότι περιφρόνησαν τους καλιεργητές του ισόμετρου στίχου, που και καλιεργήθηκε μεταπολεμικά, κάτω από τη σαρωτική παρουσία του "ελεύθερου" στίχου, και συνέχισε να είναι δημοφηλής στην πάροδο της στιχουργίας. Τα σονέτα του Δικταίου, του Άθου Δημουλα και τα ισόμετρου στίχου ποιήματα του Μάνου Ελευθερίου που είχε και την ιδιότητα του στιχουργού, δείχνουν πως δεν υπάρχει κανένας κομμένος κρίκος. Για παράδειγμα ο Άλκης Αλκαίου τυπώνει ισόμετρα ποιήματα μια δεκαετία πριν εμφανιστεί η συντεταγμένη προσπάθεια των άλλων με τη ρεκλάμα τους. Αν προσθέσουμε και τους στιχουργούς που διατήρησαν την περιωπή του ισόμετρου στίχου σε υψηλά επίπεδα η προσπάθεια να περάσει ξανά ο ισόμετρος στίχος σαν ένα είδος τελευταίας μόδας καλυμένος από μεταμοντέρνες θεωρητικοποιήσεις ελέγχεται κυρίως για τα απότελέσματά του, τα ποιήματα που έδοσε. Διότι απώθησε όλο αυτή τη δήθεν "ταπεινή" παραγωγή και θέλησε να πιάσει το νήμα στους κοινούς τόπους πριν από την εμφάνιση της Γενιάς του'30.
Γι αυτό και τα ποιήματα που παρήγαγαν φαντάζουν αναιμικά μπροστά σε ορισμένες κατακτήσεις της στιχουργικής. Όποιος επιθυμεί να κάνει ισόμετρο στίχο πρέπει να καθαρθεί σε όλη αυτή την ποιητική παραγωγή που απώθησαν οι επανεισηγητές της. Από αυτή την άποψη οι δρόμοι είναι ανοιχτοί. Για να περάσουμε από το επίπεδο μιάς ποίησης που δεν ξεπερνάει τα όρια του παστίς σε μια ποίηση αναγνωρίσιμη. Το ζητούμενο για μένα ήταν και παραμένει πάντα η
ιδιοφωνία. Τα είχαμε πει άκρες μέσες αυτά με το Θεοδόση, τα καταθέτω κι εδώ. Του συστήνω να προσπαθήσει να μην μετατρέπει σε εσωτερική λογοκρισία τη φιλολογική του γνώση. Να την θυσιάζει και να την πετάει σαν σκαλωσιά την ώρα της γραφής. Τα αποτελέσματα θα εκπλήξουν αυτόν πρώτα. Τα περάσαμε κι εμείς αυτά. Στην πρώτη μου συλλογή έχω ένα γνωμικό τόνο που μερικές φορές νομίζω ότι ήμουνα ένας νεαρός εκατό χρονών και σιγά σιγά από συλλογή σε συλλογή γίνομαι παιδί. Πετεφρή, ετούτος έχει το δαίμονα του βιβλίου. Κι ένα βλέμμα από καθαρό νερό.

8 σχόλια:

ΠΕΤΕΦΡΗΣ είπε...

Δεν διαφωνώ πουθενά με τον Μίχο. Απλώς θα ήθελα, σε περιπτώσεις ελπιδοφόρες, να κρατάει μεγάλο διάστημα η μαθητεία, το κλέψιμο, η αντιγραφή, η προσήλωση, η εμμονή, επειδή καταστρέφουν μεν το "δαιμόνιο" αλλά παροδικά, κι όταν΄ερχεται η ωρίμανση, δεν έχεις χαραμιστεί στις αγορές.Αν είναι κολλημένος με την Στέρνα, τόσο το καλύτερο: Εκκρεμεί ακόμη ο ποιητής που θα έκανε κατανοητή αυτήν την μορφή λόγου, επειδή ο Σεφέρης, πολύ πιό παιχνιδιάρης εσωτερικά, δεν μαθήτευσε αποφασιστικά στο είδος.

dianathenes είπε...

Εμένα Θοδωρή το ποίημα σας μου φάνηκε σαν «κατεβασιά» πριν το αστροπελέκι του τελευταίου στίχου.

Στην αρχή με ξένισε ο ρυθμός του καθότι μου φάνηκε λίγο παράταιρος ως προς το θέμα του ποιήματος. Μου θύμισε λίγο τους παλιούς ποιητές από τα σχολικά χρόνια αυτός ο ρυθμός. Διαβάζοντάς το όμως πολλές φορές ένιωσα τον ρυθμό του σαν ποδοβολητό πολεμιστή που κατρακυλά από το βουνό ζωσμένος τις σφαίρες του, αντάρτη μάλλον φαντάστηκα. Μοιάζει ο ρυθμός σας σαν βρυχηθμός του σύγχρονου Ανδρα που όλο θυμό υπερασπίζεται την ερωτική βία του πάνω στο κορμί της Γυναίκας, δηλώνοντας ταυτόχρονα και την μικρή αχίλλεια πτέρνα του ( « το βάρος μου {του κορμιού, υποθέτω} σου δίνω που σπαράζει»). Αυτό το «σπάραγμα» σε αντιδιαστολή με το «καινούργιο νόημα» και το «θείο σφρίγος» ισορροπεί κάπως τα δυο μερίδια στην ερωτική πάλη, για αυτό μιλώ και για θυμό του Ανδρα ή ίσως για μια κεκαλυμμένη «απολογία». Πολύ όμορφο κι ευχαριστώ.

dianathenes είπε...

Συγγνώμη Θεοδόση. Συγκράτησα λάθος το όνομα.Θεοδόσης Βολκώφ, λοιπόν! :)

quartier libre είπε...

Επιτρέπεται εδώ, υποθέτω, η γνώμη ενός μη ειδικού...
δηλώνω μη φιλόλογος, μη κριτικός, ατάλαντος, πλην αναγνώστης.
και σέβομαι την άποψη των ειδικών, πόσο μάλλον, που ο ένας εξ αυτών, ίσως ξέρει πόσο "ψηλά" έχω μέσα μου τη δουλειά του...

ως κοινός λοιπόν αναγνώστης,
Βολκώφ,
λέω πως το ποίημα αυτό είναι ένα

tableau vivant!

"Εγώ που το κορμί σου αποθεώνω,
...............
σπόνδυλο σπόνδυλο που χαρακώνω
.............
μ' ατσάλι,

μου αφήνεται .......
σε σπασμό και πάλη,

- εγώ της Γης ο λύκος ...-

..........
και νόημα καινούργιο, θείο σφρίγος!"

είναι πίνακας ζωγραφικής, Βολκώφ!

ταπεινά
πανάρχ. ε.λ.

Μαύρος Γάτος είπε...

Θεοδόση, έχει πάθος, έχει ρυθμό, έχει ένταση που κλιμακώνεται,

μού άρεσε πολύ.

Μια που το αντικείμενο εδώ είναι η κάποιου είδους κριτική, θα επισημάνω δύο τρία μόνο σημεία.

Σε αντίθεση με τον σεβαστό Πετεφρή, βρίσκω τον τελευταίο στίχο χαώδη μεν, πολύ ταιριαστό δε, σαν κορύφωση της έντασης του πάθους όλου του υπόλοιπου ποιήματος.

Μού άρεσε η πορεία από το πέλμα προς τα επάνω, όμως το "κεφάλι" παρεμβάλλεται κάπως άσχετα - καταλαβαίνω ότι έπρεπε να κάνει ρίμα με το "ατσάλι", αλλά αυτό είναι το πρόβλημα με τις κλασικές φόρμες, ή τις ακολουθείς πληρώνοντας το σχετικό κόστος, ή όχι.

Τρίτον και τελευταίον, οι λύκοι έχουν κάτι το αταβιστικό και το ζωώδες που ταιριάζει πολύ στην ατμόσφαιρα του ποιήματος, αλλά οι δράκοι είναι τελείως άσχετοι, φέρνουν τελείως διαφορετικούς συνειρμούς, και δεν στέκουν νομίζω μέσα στο ποίημα, όσο κι αν σε βολεύει να ομοιοκαταληκτήσουν με το "αυλάκι". Είναι σαν να διαβάζεις τον εραστή της λαίδης Τσάττερλυ και ξαφνικά να παρεμβάλλεται ένα απόσπασμα από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών...

Αυτά τα ολίγα και καλοπροαίρετα, καλό βράδυ κ καλή εβδομάδα.

Σ;)

Μαύρος Γάτος είπε...

Τώρα που το ξανασκέφτομαι, ο 'Δράκος"
έχει βέβαια και την έννοια του βιαστή, αλλά αυτό το ανέσυρα από μια πολύ βαθιά γωνιά του μυαλού μου - μάλλον ήταν μια - ατυχής κατά τη γνώμη μου - έμπνευση κάποιου δημοσιογράφου της εποχής του Δράκου του Σέιχ-Σου, που νομίζω πως τελικά δεν πέρασε στο συλλογικό υποσυνείδητο, κι έτσι οι Δράκοι παρέμειναν όντα του παραμυθιού... σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας υποψιάζομαι ότι αποτελούν μέρος της λαογραφίας σαν τέρατα που τρώνε ανθρώπους, οπότε και πάλι, δεν ανήκουν στο ζωώδες-ερωτικό, αλλά στο υπερφυσικό και το τερατώδες.

Θεοδόσης Βολκώφ είπε...

Πετεφρή,

Γιώργο,

Dianathenes,

Quartier libre,

Mαύρε Γάτε,

Ευχαριστώ για τα σχόλια.


Σημειώνω μόνο πως, καθώς πρόκειται για απόσπασμα, ορισμένα από τα "πραγματολογικά-φανταστικά" στοιχεία του κειμένου δικαιολογούνται από κείμενα που προηγούνται και απο κείμενα που έπονται. Αυτό ως απλή σημείωση και μόνον.


Bολκώφ

dgalanis είπε...

κύριε θεοδόση

[Θα έλεγα να περάσετε ένα εύλογο διάστημα χωρίς να στιχουργήσετε. Ντιπ. Καθόλου. Διόλου. Θα είναι ευεργετικό, αν στο διάστημα αυτής της αποχής, γράψετε πυκνά και συγκεκριμένα πράγματα που θα είναι καθαρές περιγραφές αντικειμένων, μορφών και όχι , προς θεού όχι, τι εντυπώσεις σας δημιουργούν αυτά που περιγράφετε. Δεν είναι σοβαρό το πρόβλημά σας. Θα μπορούσε να ξεπεραστεί εύκολα,...]